Był dziwakiem wśród dziwaków. Kontrowersyjny, ekscentryczny - to za mało, by opisać Warhola. Jedno jest pewne: to jeden z artystów, który zmienił zasady obowiązujące w malarstwie.
- Jaki nurt reprezentował Warhol? Na czym polega sztuka pop art?
- Rodzice Andy'ego Warhola. Jaki wpływ miała na niego matka?
- Andy Warhol - początki kariery
- Kto postrzelił Warhola?
- Przykre dolegliwości Warhola. Mało kto o nich wiedział
- Co najczęściej malowali artyści pop artu?
- Sekrety Warhola - filmował homoseksualistów, żył w celibacie
- Co przedstawiają najsłynniejsze obrazy Andy’ego Warhola?
Sztuką jest wszystko, co może ujść na sucho - powiedział kiedyś. Przyglądając się jego pracom rzeczywiście można stwierdzić, że wbrew krytykom i początkowej nagonce, Warhol obronił się. Co więcej, wypłynął ze swoimi dziełami na szerokie wody i dzisiaj jest na ustach nawet tych, którzy słabo znają się na sztuce.
Słynął z wnikliwego umysłu i celnych, czasem humorystycznych, a na ogół cynicznych uwag. Mówił, że zarabianie pieniędzy jest sztuką, i praca jest sztuką, a dobry biznes jest najlepszą sztuką.
Jaki nurt reprezentował Warhol? Na czym polega sztuka pop art?
Termin pop-art został po raz pierwszy użyty przez angielskiego krytyka sztuki Lawrence’a Allowaya w „Architectural Digest” z 1952 roku, który opisał obrazy ilustrujące powojenny konsumpcjonizm. Na pop-art miał wpływ materialistyczny charakter zachodniej cywilizacji, zwłaszcza mechanizmy reklamy. Styl ten czerpał z surrealizmu (co widać m.in. w paradoksalnych zestawieniach), jak i z naturalizmu (który przedstawiał niekiedy przedmioty codziennego użytku z werystyczną dokładnością).
Artyści związani z tym kierunkiem dążyli do zobrazowania cywilizacji wielkomiejskiej. Stawiali pytania na temat kultury masowej. Początkowo sięgali głównie do malarstwa, z czasem zaczęli wykorzystywać także inne środki plastyczne, tworząc aranżacje przestrzenne, instalacje.
Rodzice Andy'ego Warhola. Jaki wpływ miała na niego matka?
Andy Warhol urodził się w Pittsburghu 6 sierpnia 1928 roku, w rodzinie łemkowskich imigrantów z Słowacji (właściwie nazywał się Andy Warhola). Chorowite i anemiczne dziecko było oczkiem w głowie nadopiekuńczej matki. Jednak to ona właśnie zaczęła go wprowadzać w świat sztuki, dostrzegając w chłopcu talent, i wspierała go w twórczych poszukiwaniach.
Gdy w wieku kilku lat Warhol zachorował na szkarlatynę, przerażona matka właściwie całkowicie odizolowała go od rówieśników. Nawet po wyzdrowieniu mały "Andik", jak go czule nazywała, zamiast bawić się z innymi dziećmi godzinami wycinał z mamą kolaże z gazet.
Julia Warhola wciąż powtarzała synowi, że jest geniuszem i świat wkrótce pozna się na jego niezwykłym talencie. W istocie, Andy Warhol już jako 14-letni młodzieniec został przyjęty na Carnegie Mellon University w rodzinnym Pittsburghu, gdzie zaczął studia na kierunku projektowania użytkowego. Matka zawsze powtarzała mu: W przyszłości każdy z nas będzie sławny przez 15 minut.
Andy Warhol - początki kariery
Po skończeniu studiów Warhol postanowił szukać szczęścia w Nowym Jorku, do którego wyjechał w 1949 roku, aby pracować jako artysta komercyjny. Wkrótce jego talent dostrzegli redaktorzy nowojorskich magazynów. Przez całe lata 50. Warhol utrzymywał się jako ilustrator w "Vogue" i "The New Yorker".
Ekskluzywne butiki i firmy odzieżowe szybko zainteresowały się oryginalnym młodzieńcem. Warhol zaczął dostawać pierwsze zlecenia, m.in. projektował reklamy, a jego grafiki coraz częściej pojawiały się w poczytnych magazynach. Z czasem nawiązał współpracę z teatrem (zajmował się scenografią) i wytwórniami muzycznymi. Jednak prawdziwy przełom w jego karierze dokonał się w latach 60.
Od 1954 roku pokazywał swoje prace na wystawach indywidualnych, zdobywał nagrody. W 1956 roku odbył podróż do Europy. Lata 60. zainicjował pierwszymi obrazami z motywem butelki Coca-Coli. Kontynuując ten i podobne tematy (puszki zupy Campbell, banknoty, portrety Marylin Monroe, Liz Taylor, przetworzenia reporterskich zdjęć wypadków itp.), wszedł do czołówki artystów pop-artu.
Kto postrzelił Warhola?
W 1963 roku Valerie Solanas, która napisała głośny manifest feministyczny, zwróciła się do Warhola z prośbą o wyprodukowanie jej sztuki Up Your Ass. Warhol odmówił i nie zwrócił jej przysłanego scenariusza. Gdy autorka zażądała zwrotu, artysta starał się ją udobruchać m.in. proponując, żeby zagrała w jego nowym filmie I, A Man. Niezadowolona Solanas poczekała, aż Warhol pojawi się w swojej pracowni i zaczęła strzelać: do niego, jego menadżera Freda Hughesa i krytyka sztuki Mario Anaya.
Nie wiadomo, co ją skłoniło do zamachu. Mówiła o jakimś "akcie moralnym" i o tym, że Warhol ją zdominował. Według niej jedyną amoralną rzeczą było to, że nie zabiła swojej ofiary. Została skazana na trzy lata więzienia. Artysta, który przeżył atak, nigdy nie doszedł do siebie.
Przykre dolegliwości Warhola. Mało kto o nich wiedział
Powściągliwy i skryty, o naturze odmieńca, dziwaka, a na pewno geniusza, uczynił ze swojego życia dzieło sztuki. Przez całe życie Warhol był świadomy tego, jak wygląda. W dzieciństwie zachorował na pląsawicę, prawdopodobnie będącą powikłaniem szkarlatyny. Miało to na zawsze zmienić wygląd przyszłego artysty pop-artu.
Nosił kurtki w stylu safari i okulary w przezroczystych oprawkach. Ufarbował włosy na siwo, gdy miał dwadzieścia lat, żebym był zwolniony z odpowiedzialności zachowywania się młodo. Później nosił peruki, aby ukryć łysinę. Wszystko mu się w sobie nie podobało. W wieku ośmiu lat stracił cały pigment i został nazwany białą plamą. Odtąd mówił o swojej "albinotycznej skórze". O "długich, kościstych ramionach, tak białych, że wyglądają jak wybielone". O "siwiejących ustach".
Nie mógł znieść widoku blizn po postrzale, "mapie drogowej blizn". Musiał do końca życia nosić pas, aby podtrzymywać uszkodzone mięśnie brzucha. Miał "szpilkowate oczy", "bananowe uszy", "sznurki szyi sterczące wokół dużego jabłka Adama". Przeszkadzał mu nos. Rodzina mówiła na niego "Andy the Red-Nosed Warhol", więc przeszedł operację nosa. Nagość jest zagrożeniem dla mojego istnienia - podsumowywał.
Z biegiem lat artysta zaczął cierpieć na dolegliwości układu pokarmowego, lecz zwlekał z pójściem do lekarza. Bał się szpitali - być może miało to związek z tym, że ojciec Andy’ego zmarł nagle podczas pobytu w szpitalu. Artysta ignorował pogarszający się stan zdrowia. Zmarł 22 lutego 1987 roku po rutynowej operacji usunięcia pęcherzyka żółciowego. Bezpośrednią przyczyną śmierci była arytmia serca.
Został pochowany na cmentarzu greckokatolickim w Pensylwanii, na południe od Pittsburgą. Jedną z osób, które przemawiała na pogrzebie, była Yoko Ono. Andy napisał kiedyś, że pragnie, aby na jego nagrobku pojawiło się tylko jedno słowo "Figment" (fikcja, wymysł). Jednak nie wypełniono jego woli i na prostej płycie napisano imię i nazwisko Warhola oraz daty urodzin i śmierci.
Warhol miał tak wiele przedmiotów, że sprzedanie całego majątku zajęło domowi aukcyjnemu Sotheby’s 9 dni. Dochód ze sprzedaży wyniósł ponad 20 milionów dolarów. Bo Warhol był najlepiej zarabiającym żyjącym amerykańskim artystą pop-art.
Co najczęściej malowali artyści pop artu?
Działania Warhola na trwale wpisały się w rozwój amerykańskiego pop-artu. Jego prace pozbawione były konkretnych historii i indywidualizacji. Stawiały przed odbiorcami pytania o granice pomiędzy rzeczywistością a sztucznością, sztuką wysoką a kulturą masową, abstrakcją a figuracją oraz o współzależność efektu pracy wykonanej ręcznie i mechanicznie. I na zawsze zmieniły sposób, w jaki ludzie myślą o sztuce.
Inspirowały go przedmioty codziennego użytku, fotografie gwiazd i slogany reklamowe - wszystkie te tematy traktował w swoich dziełach na równi, nadając im rangę głównych bohaterów. Liczne dzieła są na pograniczu różnych dziedzin sztuki. Eksperymentował z sitodrukiem, co pozwoliło mu wielokrotnie powielać motyw na tym samym obrazie. Tworzył również fotosilkscreeny, które polegały na kopiowaniu fotografii na porowate sitodruki.
Później wzbogacił swoje portfolio o projekty okładek płyt. Wyprodukował także serię filmów, ocierających się często o pornografię. W grudniu 1962 roku w nowojorskim Museum Of Modern Art odbyło się sympozjum poświęcone pop-artowi. Warhol był przedmiotem gorącej dyskusji - zarzucano mu ciągoty do komercjalizacji sztuki i trywializowania jej poprzez wprowadzanie do niej przedmiotów popkultury.
Sekrety Warhola - filmował homoseksualistów, żył w celibacie
W 1963 roku zaczęło funkcjonować atelier Warhola nazwane "Fabryką" (The Factory), które działało w latach 1963-1987. Znajdowało się na Manhattanie na 47 ulicy i zwane była również "Fabryką Srebra", ponieważ ściany i sufit były w niej pomalowane na srebrno i wyłożone srebrną folią.
Pracownia Warhola gromadziła bohemę Nowego Yorku, do której należała m.in. Edie Sedgwick, amerykańska aktorka. W 1965 została dziewczyną roku Warhola. Towarzyszyła mu niemal wszędzie na nowojorskiej scenie artystycznej. W tym czasie para ubierała się niemal identycznie i Sedgwick często nazywała się "panią Warhol". Przyjaźń aktorki z artystą trwała do 1966 roku, w którym publicznie się ze sobą rozstali.
W "Fabryce" regularnie pojawiały się ekipy realizujące eksperymentalne filmy, najsławniejsi artyści wizualni, reżyserzy, muzycy (tacy jak Bob Dylan, Mick Jagger), literaci oraz drag queens. Ogólnie mówiąc dziwacy. ekscentrycy, oryginały, którzy nie mogli albo z zasady nie chcieli znaleźć swojej publiki i widzów. Wszystko to drabiazgowo opisała w książce poświęconej Warholowi pisarka i muza Andy’ego Ultra Violet.
Pomimo że Warhol był homoseksualistą i ochoczo filmował mężczyzn uprawiających seks, to większość swojego życia spędził w celibacie. Orgie obserwował, ale w nich nie uczestniczył. Chętnie podawał swoim gościom narkotyki i patrzył, jak zmienia się potem ich zachowanie. Był wnikliwym obserwatorem podniet, upojenia, ekstazy, transu, jakiem oddawali się jego goście.
W "Fabryce" obok grafiki Warhol zaczął także zajmować się filmem - łącznie nakręcił aż 60 obrazów. Jego eksperymentalne obrazy nie opierały się na żadnych scenariuszach. Artysta dążył do uczynienie z filmów "zwierciadła życia", które miały ukazywać prawdziwe stany emocjonalne aktorów. Gwiazdą awangardowych filmów Warhola była Candy Darling.
W praktyce niejednokrotnie filmy przekraczały granice dobrego smaku. Niektóre obrazy, nakręcone zwłaszcza pod koniec lat 60., ocierały się wręcz o pornografię. Jednym z filmów był "Sleep", czarno-biały obraz przedstawiający śpiącego Johna Giorno. Trwa ponad… pięć godzin i jest podzielony na pięć szpul.
Co przedstawiają najsłynniejsze obrazy Andy’ego Warhola?
Najsłynniejsza zupa na świecie. Co zawierają puszki Warhola?
W lipcu 1962 roku Warhol miał pierwszą solową wystawę w galerii Ferus w Los Angeles. To tam wystawił Puszki z zupą firmy Campbell. Na serię obrazów składają się 32 puszki, każda o wymiarach 51 × 41 cm, które przedstawiają puszkę z zupą firmy Campbell we wszystkich dostępnych w tamtych czasach smakach. Płótna są do siebie podobne i stoją w rzędzie, tak jak na półce w supermarkecie: na każdym widnieje realistycznie przedstawiona puszka w kolorach czerwono-białych, wykonana techniką sitodruku.
Niewielkie różnice widoczne są w napisach znajdujących się na etykietach. Wszystkie nazwy smaków zostały wykonane czerwonymi literami. W tamtym czasie wystawa nie wywarła wrażenia na publiczności, uczestnicy wystawy nie byli pewni, jaki jest jej cel. Jednak współcześnie uważa się, że “puszki” pomogły pop-artowi stać się najpopularniejszym nurtem artystycznym w Stanach.
Ten obraz został uznany za najdroższy w XX wieku!
Wystawę w Ferus Gallery zamknięto 4 sierpnia 1962 roku, dzień przed śmiercią Marilyn Monroe. Po tym wydarzeniu Warhol kupił zdjęcie Monroe, które promowało film Niagara. Na jego podstawie w 1964 roku stworzył jedną z najpopularniejszych prac - obraz Shot Sage Blue Marilyn. Nazwa "Shot" wziął się od wspomnianego zamachu na artystę.
W 2022 roku płótno zostało sprzedane na aukcji w siedzibie Christie's w Nowym Jorku za 195 mln dolarów, tym samym stając się najdroższym dziełem XX wieku.
Ten obraz wystawił na aukcji Hugh Grant!
Warhol zasłynął jako artysta, który malował gwiazdy. W październiku 1963 roku, w galerii Bluma, wystawił obraz Liz # 5. Płótno zostało stworzone w czasie, gdy aktorka Liz Taylor za rolę Kleopatry zarobiła milion dolarów jako pierwsza kobieta w historii Hollywood i była u szczytu sławy. Obok Marilyn Monroe i Jackie Kennedy była największą muzą mistrza pop-artu. W jednym z wywiadów Warhol powiedział, że byłoby wspaniale zostać reinkarnowanym jako wielki pierścień na palcu Liz Taylor.
To obraz, który uosabia najważniejsze cechy malarstwa Andy'ego Warhola: sławę, bogactwo, skandal, seks i śmierć. Ostatni raz obraz Warhola z serii o Liz Taylor wystawił na sprzedaż brytyjski aktor Hugh Grant. W 2007 roku na nowojorskiej aukcji zarobił na nim 23,6 mln dolarów.
Co piją największe gwiazdy?
O słynnym obrazie Coca-Cola Warhol mówił: Wspaniałe w tym kraju jest to, że najbogatsi konsumenci kupują zasadniczo te same rzeczy, co najbiedniejsi. Możesz oglądać telewizję i zobaczyć Coca-Colę i wiesz, że prezydent pije Colę, Liz Taylor pije Colę i pomyśl, że ty też możesz pić Colę. Cola to Cola i za żadną sumę pieniędzy nie kupisz lepszej Coli od tej, jaką pije bezdomny na rogu. W wywiadach podkreślał, że chce być jak maszyna - produkować seryjnie, w jak największych ilościach i dla masowego odbiorcy.
Tym obrazem zapoczątkował ideę selfie!
Wydaje się, że tą pracą Warhol wyprzedził czas i przewidział obecną ideę selfie. Zdjęcia zostały zamówione przez męża Ethel Scull, nowojorskiego potentata taksówkarskiego. Krytycy oskarżali go o bycie pierwszą osobą, która kolekcjonowała sztukę współczesną jako inwestycję, a nie z bezinteresownej miłości do sztuki.
Ethel była zaskoczona, gdy Warhol zabrał ją do budki fotograficznej na Times Square, zamiast zlecić wykonanie zdjęć profesjonalistom. Wrzucając ćwierćdolarówki do automatu, poinstruował ją, jak ma się zachowywać, gdy automatyczny aparat będzie robił zdjęcia.
W przeciwieństwie do Elvisa i Marilyn, nie ma tu powtórzenia pojedynczego zdjęcia, choć na niektórych klatkach zdarzają się powtórzenia w formie odwróconej, przyciętej lub wydrukowanej w innym kolorze. Istnieje 17 różnych póz z ponad 100 łącznie wykonanych.
Tych obrazów Warhola mieszkańcy Pekinu nie chcieli oglądać!
W 2012 roku na objazdowej wystawie prac Andy'ego Warhola zatytułowanej Andy Warhol: 15 Minutes Eternal, która skupiała 300 prac amerykańskiego artysty, doszło do pewnego zgrzytu. Jeden ze słynnych obrazów Warhola przedstawia bowiem Przewodniczącego Mao Zedong. Podniosły się głosy sprzeciwu - mieszkańcom Chin było w niesmak oglądanie dyktatora. W związku z tym wystawa, która kolejno odwiedziła Pekin i Szanghaj, została uszczuplona o wyżej wymienione dzieło.
A Warholowi przyświecał przecież zupełnie inny cel. Wybrał Przewodniczącego Mao Zedong, bo przeczytał artykuł w magazynie Life, z którego dowiedział się, że wizerunek Mao był najczęściej reprodukowanym na świecie, ponieważ pojawiał się w każdym egzemplarzu Małej Czerwonej Książeczki. Chodziło po prostu o tak typowy dla Warhola motyw seryjności.
Co było schowane w pudełkach Brillo Boxes?
Mnogość pudełek nawiązuje do seryjności produkcji. Sto Brillo Boxes zostało wyprodukowanych przez Warhola specjalnie na wystawę w 1970 roku, która zainaugurowała nowo wybudowane Muzeum Sztuki w Pasadenie. Pudełka rzeźby istniały w rzeczywistości i zawierały płatki mydlane marki Brillo.
Co jest "w makijażu" na obrazie Warhola?
W 1983 roku wieloletni mecenasi i kolekcjonerzy dzieł Warhola, Ronald i Frayda Feldman, zaproponowali mu stworzenie cyklu zatytułowanego Endangered Species, ukazującego zagrożone gatunki zwierząt. Warhol z sympatią odnosił się do tej serii, nazywając ją swoimi "zwierzętami w makijażu".
W Vanishing Animals artysta szczegółowo opisał pochodzenie i wpływ, jaki wyginięcie konkretnych zwierząt miałoby na istnienie ludzkości. Pełny pakiet Endangered Species Warhola zawierał dziesięć sitodruków.
